Σχόλια επί των ερωτημάτων της διαβούλευσης του ΥΠΠΟΤ για τους ΟΣΔ

Οι παρακάτω θέσεις στα ερωτήματα της δημόσιας διαβούλευσης για τους ΟΣΔ και το δικαίωμα δημόσιας εκτέλεσης, έχουν αναρτηθεί στον σχετικό ιστότοπο http://www.opengov.gr/yppol/?p=251.

1. Νομοθετικό πλαίσιο για ΟΣΔ

Πιστεύετε ότι το νομοθετικό πλαίσιο που ρυθμίζει τη νομική μορφή και το χαρακτήρα (κερδοσκοπικό ή μη) καθώς και την έγκριση λειτουργίας των ΟΣΔ είναι επαρκές;
Διασφαλίζονται επαρκώς τα δικαιώματα των δημιουργών στις περιπτώσεις οργανισμών που είναι κερδοσκοπικοί και ενδεχομένως υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων;
Απαιτείται ιδιαίτερη νομοθετική ρύθμιση κατά τη γνώμη σας για τη διευκόλυνση συνεργασιών/συμπράξεων μεταξύ ΟΣΔ;

Α.
Στο σύνολό τους οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης στην Ευρώπη αλλά και διεθνώς, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, εκτός του ότι είναι αυστηρά μη κερδοσκοπικοί, διοικούνται, εποπτεύονται και ελέγχονται από τους ίδιους τους δημιουργούς και ερμηνευτές.

Με τη συλλογική διαχείριση σε μη κερδοσκοπική και συνεταιριστική βάση έχει αποδειχθεί διεθνώς ότι δημιουργοί και ερμηνευτές μπορούν να διαπραγματευτούν ως ισότιμα μέρη με τους χρήστες τις εκμεταλλεύσεις του έργων και καλλιτεχνικών εισφορών τους και τον καθορισμό των αμοιβών τους, Εξασφαλίζουν αυτονομία και ισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων των δικών τους και αυτών που προβαίνουν στην εκμετάλλευση των έργων τους και αποκτούν τον έλεγχο και τη γνώση της διαχείρισης των δικαιωμάτων τους.

Β.
Όσον αφορά στις νομοθετικές ρυθμίσεις για τη διευκόλυνση των συμπράξεων μεταξύ των ΟΣΔ, τούτο έγινε στην περίπτωση των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης συγγενικών δικαιωμάτων του ήχου GRAMMO AΠΟΛΛΩΝ ΕΡΑΤΩ. Η προσθήκη στο άρθρο 49 ν.2121/93 με το ν. 3905/10 χωρίς να υποχρεώνει, έδωσε τη δυνατότητα στους παραπάνω οργανισμούς να συστήσουν τον ενιαίο οργανισμό GEA για την αποτελεσματικότερη διαχείριση των δικαιωμάτων τους αλλά και τη διευκόλυνση των χρηστών (όπως έκδοση ενός κοινού τιμολογίου).

Οι συμπράξεις αυτές δεν μπορούν ποτέ να καθίστανται υποχρεωτικές από τη νομοθεσία γιατί τότε απαλλοτριώνονται όχι μόνο εξουσίες πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων, που είναι νομικά κατοχυρωμένες σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο αλλά και κατοχυρωμένα δικαιώματα από το Σύνταγμα και τις διεθνείς συμβάσεις όπως η οικονομική ελευθερία, η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, ο σεβασμός στην αξία του ανθρώπου κλπ.

2. Συμμετοχή των δικαιούχων στη λήψη αποφάσεων

Ποια θεωρείτε ότι θα πρέπει να είναι η συμμετοχή των δικαιούχων στη λήψη αποφάσεων αναφορικά:
α) με τη διαχείριση των δικαιωμάτων τους (ενδεικτικά τρόπους άσκησης, καθορισμού αμοιβολογίων, κανονισμού διανομής) και
β) με τον έλεγχο της λειτουργίας των οργανισμών;
Με ποιο τρόπο πρέπει να διασφαλίζεται η αντιπροσώπευση (π.χ. με συμμετοχή των δικαιούχων στον ορισμό της διοίκησης, με την εκλογή αντιπροσώπων που θα συμμετέχουν στη λήψη των σχετικών αποφάσεων, με την εκλογή από τους δικαιούχους εποπτικού οργάνου που θα έχει ελεγκτικές αρμοδιότητες κ.λ.π.);
Είναι σκόπιμο η συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων να εξαρτάται ή συνδέεται με την οικονομική αξία των δικαιωμάτων του κάθε δικαιούχου;

Α.
Η συμμετοχή των δικαιούχων στις αποφάσεις των ΟΣΔ και ο έλεγχος από αυτούς των πράξεων διαχείρισης, όχι μόνο επιβάλλεται αλλά και πρέπει να διευκολύνεται.

Οι ΟΣΔ δημιουργών και ερμηνευτών στην πλειοψηφία τους στην Ελλάδα αποτελούν μη κερδοσκοπικούς αστικούς συνεταιρισμούς, οι οποίοι διοικούνται και ελέγχονται από τους ίδιους τους δικαιούχους. Στους συνεταιρισμούς ανώτατο όργανο είναι η γενική συνέλευση των δικαιούχων, δημιουργών ή ερμηνευτών, η οποία εκλέγει το ΔΣ και το Εποπτικό Συμβούλιο του ΟΣΔ με ενιαίο ψηφοδέλτιο από τους ίδιους τους δικαιούχους. Οι μετοχές ανήκουν στους δικαιούχους και παραμένουν στον ΟΣΔ. Συνεπώς από την ίδια την φύση των νομικών προσώπων αυτών των οργανισμών δεν τίθεται θέμα αντιπροσώπευσης ή συμμετοχής των δικαιούχων στις αποφάσεις των οργανισμών ή ελέγχου της διαχείρισης των δικαιωμάτων τους, όπως εξ άλλου απεδείχθη από την πορεία των 15 και πλέον χρόνων λειτουργίας τους.

Β.
Όσον αφορά στο ερώτημα αν είναι σκόπιμο η συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων να εξαρτάται ή να συνδέεται με την οικονομική αξία των δικαιωμάτων του κάθε δικαιούχου απαντούμε ότι η συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων κάθε δικαιούχου είναι η ίδια για τον κάθε δικαιούχο δημιουργό/ερμηνευτή μέσα στον ΟΣΔ και έτσι πρέπει να παραμείνει, εφόσον οι πράξεις της συλλογικής διαχείρισης εξασφαλίζουν δικαιώματα, είναι κοινές για όλους τους δικαιούχους και έχουν κοινό σκοπό την είσπραξη των δικαιωμάτων των δικαιούχων από την κάθε χρήση εκμετάλλευση των έργων/ερμηνειών.

3. Διαφάνεια

Τι πληροφορίες και στοιχεία θεωρείτε ότι πρέπει οι ΟΣΔ να παρέχουν στους δικαιούχους σχετικά με τη διαχείριση των δικαιωμάτων τους και με ποιο τρόπο πιστεύετε ότι θα πρέπει να ενημερώνονται για τα στοιχεία αυτά;

Οι διατάξεις του νόμου περί αστικών συνεταιρισμών περιλαμβάνονται υποχρεωτικά στα καταστατικά των ΟΣΔ, που έχουν αυτή τη νομική μορφή. Συνεπώς με τον τρόπο που διοικούνται, εποπτεύονται και ελέγχονται οι ΟΣΔ με τη μορφή των αστικών μη κερδοσκοπικών συνεταιρισμών εξασφαλίζεται η διαφάνεια και ο έλεγχος υπέρ πάντων.

Γενικά όμως αναφέροντας , οι ΟΣΔ έχουν την υποχρέωση να εμπεδώνουν την πίστη και την ασφάλεια στους δικαιούχους, εφόσον διαχειρίζονται δικαιώματα δικής τους ιδιοκτησίας, σεβόμενοι πρωτίστως το αναφαίρετο δικαίωμα της ενημέρωσης των δικαιούχων, όπως αυτό προστατεύεται και από την κοινοτική έννομη τάξη. Κάθε στοιχείο (απόφαση, σύμβαση, δαπάνη κλπ) πρέπει να τίθεται στη διάθεση των δικαιούχων και γενικά να διευκολύνεται η συμμετοχή τους στις αποφάσεις των ΟΣΔ, όπως συμβαίνει με τις ΓΣ των δικαιούχων (δημιουργών/ερμηνευτών) στους αστικούς μη κερδοσκοπικούς συνεταιρισμούς/ΟΣΔ.

4. Μηχανισμός επίλυσης διαφορών ΟΣΔ – δικαιούχων

Πιστεύετε ότι πρέπει να προβλεφθεί ιδιαίτερος μηχανισμός επίλυσης των διαφορών που προκύπτουν μεταξύ οσδ και δικαιούχων;

Αναλόγως της νομικής μορφής των ΟΣΔ. Για τους ΟΣΔ με τη μορφή μη κερδοσκοπικών αστικών συνεταιρισμών οι καταστατικές διατάξεις των οργανισμών είναι επαρκείς και σύμφωνες με το ισχύον εθνικό δίκαιο και την κοινοτική έννομη τάξη.

5. Απόδειξη εκπροσώπησης – νομιμοποίησης των ΟΣΔ

Οι ΟΣΔ εκπροσωπούν κατά κανόνα χιλιάδες δικαιούχους και μέσω των συμβάσεων αντιπροσώπευσης που έχουν με αλλοδαπούς οσδ ο αριθμός μπορεί να φθάσει και σε εκατομμύρια δικαιούχων. Δεν εκπροσωπούν όμως το σύνολο των δικαιούχων, αφενός, γιατί κάποιοι δικαιούχοι δεν ενδιαφέρονται για τη διαχείριση των δικαιωμάτων τους, και αφετέρου, επειδή κάποιοι επιλέγουν να διαχειριστούν τα δικαιώματά τους ατομικά. Σε ορισμένους τομείς η ατομική διαχείριση αποκλείεται εκ του νόμου και επιβάλλεται η συλλογική διαχείριση Προκειμένου να ασκήσουν τα δικαιώματά τους οι οσδ οφείλουν να αποδείξουν ποιους εκπροσωπούν, τα έργα που εκπροσωπούν και τα δικαιώματα διαχείρισης που τους έχουν ανατεθεί. Στην πράξη αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο και γι’ αυτό ο ν. 2121/1993 όπως ισχύει σήμερα προβλέπει διάφορες δικονομικές διευκολύνσεις.
Πιστεύετε ότι αυτές οι διευκολύνσεις είναι επαρκείς; Ή ενδεχομένως είναι υπερβολικές;
Στους τομείς που η συλλογική διαχείριση είναι υποχρεωτική ο ν.2121/1993 προβλέπει ότι οι ΟΣΔ νομιμοποιούνται να εκπροσωπούν το σύνολο των δικαιούχων της κατηγορίας που εκπροσωπούν (π.χ. άρθρα 18 και 49), προς το συμφέρον των χρηστών που επιθυμούν να υπάρχει ασφάλεια στις συναλλαγές και να μην είναι εκτεθειμένοι σε απεριόριστο ή άγνωστο αριθμό απαιτήσεων και αφετέρου προς το συμφέρον των δικαιούχων που δεν εκπροσωπούνται από οργανισμό και συνεπώς δεν μπορούν να εισπράξουν μόνοι τους την αμοιβή τους, αφού έχουν τη δυνατότητα να αναζητήσουν την αμοιβή τους από τον οργανισμό που την εισέπραξε.
Πιστεύετε ότι η λύση αυτή είναι προβληματική και εάν ναι για ποιο λόγο και ποια εναλλακτική λύση προτείνετε;

Α.
Η δικαιοταξία μας δεν είναι η μόνη που παρέχει αυτές τις δικονομικές διευκολύνσεις. Ανάλογης λειτουργίας δικ